گلخانه یک مکان بسته است که در آن با محافظت از دما، رطوبت و سایر عوامل محیطی، محصولات مختلف تولید می شود. این فضا معمولا مجهز به روکش شیشه ای یا پلاستیکی شفاف خارجی است که امکان کنترل دقیق تر محصول و در نتیجه رشد بهتر آن را فراهم می سازد. همچنین از انتقال گرمای انباشته شده به خارج جلوگیری کرده و باعث خروج برخی از اشعه های مادون قرمز می شود.
وجود سیستم آبیاری کارآمد برای گلخانه های تجاری و بزرگ اجباری است. یک سیستم آبیاری مناسب نه تنها باعث آبرسانی به گیاهان می شود، بلکه هزینه های اضافی استخدام نیرو کار و ساعت آبیاری دستی را نیز از بین می برد.
در این مقاله به بررسی برخی از سیستم های آبیاری گلخانه ای که این روزها توسط کشاورزان مورد استفاده قرار می گیرند، می پردازیم.
اصول آبیاری گلخانه ای کارآمد
قبل از بررسی سیستم های آبیاری مناسب گلخانه، یکسری اصول کاربردی در آبیاری که بسیار مهم هستند و شاید از آن ها غافل باشید را بررسی می کنیم:
- سیراب کردن گیاهان در هر نوبت آبیاری
- اطمینان از مرطوب بودن ریشه ها و رسیدن آب به ته گلدان
- آب را در پایه گلدان قرار دهید، نه بر روی برگ ها یا گل ها(آب اضافی روی برگ ها می تواند منجر به رشد کپک و قارچ شود.)
- گیاه را قبل از خشک شدن کامل خاک آبرسانی کنید.
- بهترین زمان آبیاری گیاهان در اوایل صبح است.
- از خاک مرغوب و دارای زهکشی و هوادهی کافی استفاده کنید.
- توجه به نوع خاک ( خاک های شنی نسبت به خاک رس نیاز به آبیاری مکرر دارند.)
- افزودن کمپوست به خاک به حفظ رطوبت آن کمک می کند.
- بررسی شوری، سختی و قلیایی بودن آب آبیاری
انواع سیستم آبیاری گلخانه ای
سیستم های آبیاری گلخانه ای دارای انواع مختلف و هدف های متفاوت هستند. دو سیستم آبیاری اصلی که در گلخانه ها به کار گرفته می شود؛ مه پاش و سیستم های خنک کننده تبخیری هستند.
از دیگر سیستم های آبیاری مورد استفاده می توان به آبیاری قطره ای اشاره کرد.
امروزه از هیدروپونیک نیز برای رشد گیاهانی که در فضای بیرون دوام نمی آورند، استفاده می شود.
تحقیقات نشان می دهد که استفاده مناسب از سیستم آبیاری گلخانه ای می تواند رشد گیاهان و سبزیجات را تا 70% یا بیشتر افزایش دهد و یک آبیاری چندین ساله با تعمیر و نگه داری بسیار کم را فراهم می کند.
سیستم آبیاری مه پاش
سیستم خنک کننده مه پاش شامل لوله کشی پی وی سی با نازل های مختلف است که نازل ها با آزاد کردن غبار درجه حرارت گلخانه را کاهش می دهند. مه در 18 اینچ از گیاهانی که می خواهید آبیاری کنید تولید می شود و برای محصولات گرمسیری بهترین گزینه است. سیستم های مه پاش برگ گیاهان شما را مملو از شبنم می کنند که برای برخی از انوع آن ها مفید است.
بنابراین سیستم آبیاری گلخانه ای مه پاش برای همه گیاهان کارآمد نیست و برای برخی از گلخانه ها سیستم های خنک کننده تبخیری ترجیح داده می شود. این سیستم همچنین مصرف آب را افزایش می دهد زیرا به ازای هر مقدار آبی که گیاه شما جذب می کند همان مقدار تبخیر شده یا از روی برگ ها غلتیده می شود.
سیستم آبیاری گلخانه ای خنک کننده تبخیری
در یک سیستم خنک کننده تبخیری، آب در یک فضای بسته تبخیر می شود و فقط هوای خنک شده اجازه خروج به داخل گلخانه را دارد. این سیستم مانند یک تهویه مطبوع کار می کند که آب به عنوان ماده خنک کننده آن است. بنابراین اگر گیاهان حساس به آب مانند ارکیده دارید، این سیستم مناسب ترین گزینه است.
سیستم آبیاری قطره ای گلخانه ای
اگر صرفه جویی در مصرف آب یا جلوگیری از کپک زدن برگ برای شما مسئله ای مهم است، سیستم آبیاری قطره ای می تواند انتخاب مناسبی باشد.
این سیستم ها آب را با مقدار و سرعت تعیین شده از طریق لوله های پلی اتیلن به پایه گلدان ها می رسانند و میزان رطوبت خاک با یک سنسور اتوماتیک قابل کنترل است. سیستم آبیاری گلخانه ای قطره ای متداول ترین نوع سیستم آبیاری است که برای اکثر سبزیجات و گیاهان بهترین عملکرد را دارد. آبیاری قطره ای بسیار کم مصرف است و از خیس شدن برگ ها و ساقه جلوگیری می کند.
سیستم آبیاری بارانی گلخانه ای
سیستم آبیاری بارانی برای آبیاری گلخانه های بزرگ کارآمد هستند که باغبان را قادر می سازد زمان و میزان آبیاری گیاهان را کنترل کند.
سیستم آبیاری هیدروپونیک گلخانه ای
سیستم هیدروپونیک به رشد گیاهان در محیطی با پایه آب و غنی از مواد مغذی اشاره دارد. این سیستم ها خاک سنگین برای گیاهان ندارند بنابراین ریشه ها مجبور نیستند برای دستیابی به مواد مغذی خیلی کار کنند. در نتیجه گیاهان انرژی خود را بیشتر به سمت بالا متمرکز می کنند و محصول و میوه بهتری می دهند.
آن ها همچنین خاک و آب کمتری استفاده می کنند و هدر رفت و آلودگی کلی کاهش می یابد. همچنین از رشد کپک، آفات و تخریب خاک جلوگیری می شود. اما نصب این سیستم آبیاری با وجود مزایا آن تا حدودی گران است.
سیستم آبیاری اتوماتیک گلخانه ای
داشتن یک سیستم آبیاری اتوماتیک موجب صرفه جویی در وقت و هزینه خواهد شد. برای این منظور باید یک برنامه ریزی مناسب داشته باشید. میزان نیاز گیاهان به رطوبت باید سنجیده شود چراکه یعضی از گیاهان و سبزیجات به آب بیشتری احتیاج دارند. گل های شاخه ای مثل ارکیده به آب کمتری نیاز دارند در حالیکه بسیاری از سبزیجات می توانند از آب پاش های گسترده بهره مند شوند.
سیستم های آبیاری اتوماتیک گلخانه ای به روش های مختلف کار می کنند؛ بعضی از آن ها به پر کردن یک مخزن از آب و توزیع آن در فواصل زمانی مختلف می پردازند. برخی دیگر دارای تایمر های قابل حمل برای اسپری گیاهان با تراکم مختلف آب هستند.
همانطور که در متن بالا مطالعه کردید، سیستم آبیاری گلخانه از عناصر زیادی تشکیل شده است که به رشد گیاه کمک می کنند. با توجه به نوع و نیاز گیاه سیستم های مه پاش، خنک کننده های تبخیری، هیدروپونیک یا سیستم قطره ای نصب می شود تا حداکثر تامین آب در گلخانه انجام شود که هرکدام را جداگانه بررسی کردیم.
شرکت میراب سازه آسیا خدمت رسان در زمینه طراحی و اجرا انواع سیستم آبیاری متناسب با گلخانه و گیاهان شما عزیزان می باشد.