آبیاری گوجه فرنگی بصورت صحیح و به موقع برای رشد و جلوگیری از تنش آن امری ضروری و مهم است. گوجه فرنگی از جمله محصولاتی است که کشاورزان باتوجه به مصرف زیاد آن در صنایع غذایی تمايل زيادي به كشت اين محصول دارند. از سـوی ديگـر این محصول نسبت به كمبود آب بسيار حساس بوده و هر گونه نقصان در تأمين نياز آبی گياه منجر به كاهش شديد عملكرد آن می گردد.
در واقع عاملی که در پرورش گوجه فرنگی اهمیت ویژه‌ای دارد شناسایی زمان آبیاری و اصول آبیاری گوجه فرنگی و برنامه‌ریزی آبیاری آن است. استفاده از روش‌های آبیاری مناسب موجب کاهش مصرف آب و همچنین افزایش کیفیت محصول گوجه فرنگی و بالا رفتن میزان تولید آن می‌شود.
شناسایی زمان آبیاری گوجه فرنگی
روش های مختلف و نشانه های مختلفی برای شناسایی زمان آبیاری گوجه فرنگی وجود دارد از جمله:
- علائم ظاهری گیاه ( پژمرگی برگ و یا ساقه گیاه، پیچ خوردگی برگ ها به سمت داخل، متوقف شدن یا رشد کم گیاه، زرد شدن برگ های پایینی و …)
- علائم ظاهری و آزمایش خاک (خشک شدن و یا ترک خوردن 5 تا 7 سانتی متری بالای خاک، استفاده از دستگاه تانسیومتر و …)
نیاز آبی گوجه فرنگی
از جمله عواملی که بر نیاز آبی گوجه فرنگی تاثیر می‌گذارند می توان به منطقه و روش کشت، مرحله رشد گیاه، دما، رطوبت نسبی، تابش خورشید، سرعت باد و فاصله بین گیاهان اشاره کرد. در گیاه گوجه فرنگی رطوبت خاک حداقل بایستی تا عمق 30 سانتیمتری تامین شود. عموما خاک‌های شنی ظرفیت حفظ رطوبت پایین و خاک‌های رسی قابیلت حفظ رطوبت بیشتری دارند.
میزان آبیاری محصول گوجه فرنگی به فصل کشت و میزان تبخیر و تعرق وابسته است. بطور کلی در روش آبیاری تحت فشار و در فصل تابستان و اوج نیاز آبی گوجه فرنگی در خاک‌های شنی 2 تا 3 مرتبه در هفته به میزان 15 میلیمتر و در خاک های رسی هر 5 روز به میزان 30 تا 31 میلیمتر نیاز به آبیاری دارد. توجه داشته باشید که آبیاری بیش از حد علاوه بر هدر رفت آب موجب نرسیدن هوا به ریشه و خشک شدن گیاه می شود.
بهترین زمان آبیاری گوجه فرنگی
بهترین زمان آبیاری گوجه‌فرنگی با توجه به کم بودن میزان تبخیر و تعرق و فعالیت و سوخت ساز گیاه در ساعات اولیه صبح توصیه می‌شود. دقت داشته باشید که آبیاری در ساعات میانی روز (ظهر) و ساعات آخری روز (شب) ممکن است موجب افزایش هدر رفت آب و بروز برخی از بیماری ها در گیاه شود.
مهم‌ترین عوامل در انتخاب روش آبیاری گوجه فرنگی
در انتخاب روش‌های آبیاری عوامل متعددی نقش دارند از جمله:
- شرایط آب و هوایی
- نیروی کار در دسترس
- نوع و بافت خاک
- نوع و میزان آب در دسترس
- ابعاد و شکل زمین کشاورزی
انواع روش های آبیاری گوجه فرنگی
روش آبیاری سنتی جوی و پشته
در این روش کاشت نشاء های یک ماهه گوجه فرنگی به طریقه پشته با جوی عمیق یا پشته با جوی کم عمق که همان سیستم فارو می باشد انجام می شود. برای آبیاری در این روش بوته های گوجه فرنگی توسط آب جریانی در جوی های ایجاد شده آبیاری می شوند. دور آبیاری در این روش با توجه به شرایط آب و هوایی و بافت خاک بین 5 تا 10 روز است. هرچه بافت خاک سنگین و رسی تر باشد باتوجه به نگهداشت بیشتر آب فاصله بین دو آبیاری بیشتر می شود. این روش یکی از متداول ترین روش آبیاری گوجه به خصوص در مزارع با مساحت پایین و کشت سنتی است.
روش آبیاری بارانی
روش آبیاری بارانی گوجه فرنگی یکی از انواع روش های آبیاری تحت فشار است. این روش آبیاری با توجه به ابعاد زمین، منبع تامین آب، مسائل مالی و اقتصادی و … بصورت های مختلف از جمله روش سنتر پیوت، قرقره ای، آبپاش گان، کلاسیک ثابت و… انجام می شود که هر کدام از این سیستم‌ها در صورت طراحی صحیح می‌توانند کارایی مناسب و رضایت بخشی داشته باشند. توجه داشته باشید که آبیاری بارانی گوجه فرنگی به دلیل افزایش رطوبت بر روی برگ و ساقه گیاه می تواند سبب بروز بیماری هایی برای این گیاه شود.
روش آبیاری قطره‌ای
آبیاری قطره ای و یا آبیاری به وسیله نوار تیپ یکی از روش های آبیاری گوجه فرنگی است که در این روش آب توسط پمپ و بعد از عبور از فیلتر به وسیله لوله وارد نوار های تیپ شده و آبیاری انجام می شود. آبیاری توسط نوار تیپ نسبت به آبیاری بارانی از یکنواختی توزیع و راندمان بیشتری برخوردار است و تنها مشکل این روش تعویض و جایگزینی نوار های آبیاری تیپ بعد از یک فصل کشت است.
روش آبیاری قطره‌ای زیر سطحی
روش آبیاری زیر سطحی گوجه فرنگی همان روش آبیاری نوار تیپ است با این تفاوت که در این روش نوارهای آبیاری بجای سطح خاک در زیر سطح خاک قرار می گیرد که از جمله مزایای این روش می توان به افزایش راندمان آبیاری به دلیل تبخیر کم، جلوگیری از آسیب فیزیکی به نوارهای آبیاری، جلوگیری از بادبردگی نوارها در مناطق بادخیز و … اشاره کرد. با توجه به اینکه در این شیوه آبیاری لوله‌ها در زیر خاک مدفون شده‌اند نگرانی اصلی و مهم نشت آب و گرفتگی نازل‌ها از طریق ریشه‌های گیاه است که با توجه به تعویض نوارهای تیپ در هر دوره کشت این نگرانی ها به حداقل می رسد.
بهترین روش آبیاری گوجه فرنگی
نتـايج تحقیقات نشان مي دهد كه استفاده از نوارهاي آبـده تيـپ زیر سطح خاك كارايي مناسب تری نسبت به روش آبیاری قطره ای و تیپ رو سطحی و روش های آبیاری بارانی دارد. بنابراین براي منـاطقي كـه محـدوديت منـابع آبـي وجـود دارد، به منظور حصول حداكثر عملكرد پيشنهاد مي گردد.